नागरिक पोष्ट News

धनतेरस र काग तिहार, दुर्लभ दिन : बिहानै देखि यी कार्य गर्नुहोस् फलिफाप हुनेछ

2.8K

काठमाडौ । कार्तिक कृष्ण त्रयोदशीका दिनमा मनाइने काग तिहार पर्व आज बिहान यमराजको दूतका रुपमा कागलाई मीठो–मीठो चीजबीज खान दिएर मनाइँदैछ । आज धनतेरसपनि हो ।

यमराजले लोकको खबर कागका माध्यमबाट थाहा पाउने भएकाले कागलाई यमदूतका रुपमा मान्ने शास्त्रीय विधान रहेको छ । कागले यमराज समक्ष राम्रो खबर लगिदियोस् भनेर आजका दिन कागलाई मीठो–मीठो खान दिई खुसी पार्ने गरिएको हो ।

लोक व्यवहारमा काग घरमा आई कराएमा शुभ बोल, शुभ बोल भनी भन्ने प्रचलन समेत रहेको छ । काग घर वरपर आई कराएमा उसले केही खबर लिएर आएको विश्वाससमेत गर्ने गरिन्छ ।

“काकेन दधि भक्षितम्” अर्थात् कागलाई दही भात मीठो लाग्ने भएकाले आजको दिन कागलाई दही भात खुवाएमा यमराज समक्ष राम्रो सन्देश लगिदिने भएकाले कागलाई दही भात खुवाउने प्रचलन रही आएको छ । यस अवसरमा कागेश्वरी मनोहरा नगरपालिका वडा नं. १ स्थित कागेश्वरी महादेव मन्दिरमा आज विशेष पूजा आराधना हुने गर्छ । यसैगरी हनुमानढोकास्थित कागेश्वरी मन्दिरमा पनि कागको विशेष पूजा आराधना गरिन्छ । यमपञ्चक शुरु, बिहीबारदेखि यमदीप दान

मुक्तिका लागि परिवारका सबै सदस्यका नाममा यम दीपदान गर्ने क्रम भने बिहीबार साँझदेखि नै शुरु भएको छ । यम दीपदान दक्षिण फर्काएर गर्नुपर्ने वैदिक सनातन शास्त्रीय विधि रहेको छ । यमदीप दान गरे मुक्ति पाइने शास्त्रीय मान्यता छ । यमदीपदानसहित यमपञ्चक भने बिहीबार बेलुकीदेखि नै शुरु भएको छ ।

कार्तिक कृष्ण त्रयोदशीकै दिन शुरु हुने यमपञ्चक भने बिहीबार नै शुरु भएको छ । यस वर्ष तिथिको घटबढका कारण सायंकालमा कार्तिक कृष्ण त्रयोदशी परेका दिन शुरु हुने यमपञ्चक बिहीबार बेलुकीदेखि नै शुरु भएको हो । यसैगरी लक्ष्मी स्थिर राख्नका लागि गरगहना एवं तामाका भाँडाकुँडा किन्ने धनतेरस पर्व पनि शुक्रबार नै मनाइन्छ । यस दिन गरगहना तथा भाँडाकुँडा किनेमा लक्ष्मी घरमै स्थिर भई बस्ने धार्मिक मान्यता छ ।

काठमाडौ । धन कसलाई जरुरी हुन्न र ? तर हामी धेरैलाई थाहा छ धन कमाउन मेहनतले मात्र पुग्दैन । भाग्यपनि चम्किनु पर्दछ । अब भाग्य चम्काउने बर्षभरीमा एकदिन त्यस्तो दिन छ त्यस दिनलाई धनतेरस भनिन्छ ।

नेपाली पञ्चाङ्ग अनुसार प्रत्येक वर्ष कार्तिक कृष्ण पक्षको त्रयोदशीका दिन अथवा काग तिहारका दिन (आज) धनवन्तरी त्रयोदशी अर्थात धनतेरस पर्ने गरिन्छ । यो दिन दुर्लभ दिन मानिन्छ । मेहनत हरेक दिन गर्नुहुन्छ भने भाग्य चम्काउने यही एकमात्र दिन हो । धन त्रयोदशी र धनतेरस पनि यसै दिनलाई भन्ने चलन छ ।

यो दिन मूलतः आयुर्वेदका प्रवर्तक धन्वन्तरि र धनका देवता कुबेरको जन्मदिन पर्ने गर्दछ । यसैले उहाँहरुको जन्मोत्सव मनाउने पर्व हो । धनतेरसका दिन नेपालको तराई क्षेत्रमा नयाँ–नयाँ भाँडाकुडा र सुनचाँदीका गरगहना किनमेल गर्ने परम्परा सदिर्याैँ देखि छ । अहिले नेपालभर यो चलन छ । यो दिन केही कुरा किनमेल गरेमा भाग्य चम्किने विश्वास गरिन्छ ।

धनतेरसको दिन केही शास्त्रमा तोकिएका सामानहरु किनेमा दीपदान गरेमा भाग्य चम्किने विश्वास छ । यसमा धेरैको विश्वासपनि छ । यसैले यो दिन किनमेलको ठूलो भीड लाग्छ । धनतेरस पर्व साथै काग तिहार पनि यही दिन पर्दछ । यस दिन विभिन्न वस्तु घरमा भित्र्याउनाले वर्षभर धनको कमि नहुने धार्मिक मान्यता रहेको पाइन्छ ।

जानेर बुझेर खरिद गरे देखि लक्ष्मीले कहिले साथ नछोड्ने विश्वास पनि छ यसैले यो दिन जो कोही लक्ष्मी खुशी बनाउँन तोकिका चीज किन्ने गर्दछन् । ज्योतिष शास्त्रीहरुका अनुसार धनतेरसमा निम्न उल्लेखित वस्तुहरु कसैलाई थाहा नदिइ घरमा भित्राउदा आर्थिक लाभ प्राप्त गर्ने शौभाग्य मिल्नेछ । तर यो गुपचुप हुनुपर्छ । कसैलाई थाहा हुनु भएन । लक्ष्मी खुशी बनाउँन यो सन्देश सर्वत्र सेयरपनि गर्नुपर्नेछ ।

धनियाका दाना

धनियामा लक्ष्मी माताको कृपा रहने विश्वास गरिन्छ । धनियामा लक्ष्मी माताको बास हुने भएकाले यो दिन धनियाका दाना किन्नु भनिन्छ । यसै कारण धनतेरसको दिन घरको बगैंचा गमला आदि स्थानमा कसैलाई थाहा नहुने गरी धनियाको दाना छर्दा लक्ष्मी प्रसन्न भएर कहिलै धनको कमी नहुने विश्वास गरिन्छ ।

गरगहना–आभूषण

यो दिन मन खुलाएर गरगहना–आभूषण किन्ने दिन हो । जति राम्रा गरगहना–आभूषण किन्नुहुन्छ त्यही नै माता लक्ष्मी खुशी हुनुहुन्छ । यस दिन आभूषण तथा गहना खरिद गर्नको लागि धेरै शुभ दिन मानिन्छ। अझ कसैलाई पनि थाहा नदिई किनेको गरगहना–आभूषण झनै शुभ हुने मान्यता छ ।

शंख

शंखलाई हिन्दु धर्ममा छुटै स्थानमा राखिने गरिन्छ। शंखलाई घरमा राख्नाले लक्ष्मी प्रसन्न हुने र शंक बजाउँदा धर शुद्ध हुने मान्यता रहेको छ। धनतेरसको दिन कसैलाई पनि थाहा नहुनेगरी घरमा नयाँ शंख ल्याएर लक्ष्मीलाई अर्पित गर्नाले लक्ष्मी प्रसन्न हुने गर्छिन्। शंख मात्र घरमा राख्नुभयो भने माता लक्ष्मीको आगमन हुनेछ । भाग्यको उदय हुनेछ भनिएको छ ।

झाड़ू

घर शान्त, सफा साथै उज्यालो भएको अवस्थामा मात्रै लक्ष्मीको वास हुने मान्यता रहेको छ। यस कारण धनतेरसको दिन नयाँ झाडुले घर सफा गरेको शुभ हुन्छ। झाड़ू खरिद गरी कसैले नदेख्ने गरि नयाँ झाड़ूले घर सफा गरेमा लक्ष्मीको अनुग्रह मिल्न सक्छ।

नुन

धनतेरसको दिन नुन खरिद गर्ने कार्यलाई पनि धेरै शुभ मानिन्छ। यस दिन खरिद गरिएको नुन प्रयोग गर्नाले स्वास्थ्य राम्रो हुने मान्यता रहेको छ भने नुन खरिद गर्दा कसैलाई नदेखाएको अझ प्रभावकारी हुने गर्छ।